Dorota Koczwańska - Kalita: Historia Armii Krajowej powinna budzić w nas dumę

Mija 80. rocznica przemianowania Związku Walki Zbrojnej w AK. Jak społeczeństwo w okupowanej Polsce odnosiło się do Armii Krajowej?

W tych tragicznych czasach, kiedy Polska znalazła się pod okupacją niemiecką i sowiecką, Polacy nie poddali się. Społeczeństwo doznało klęski i rozczarowania, ale mimo tego zmobilizowało się i powstawały grupy oporu. Ten opór istniał przede wszystkim w rodzinach, ale również w strukturach żołnierskich, harcerskich i innych. Nie było wątpliwości, że musimy się bronić. Przez całą wojnę, kiedy kształtowały się struktury podziemne, społeczeństwo wspierało działania podziemia i oddziałów partyzanckich. Pomagano im, ponieważ walczyli w słusznej sprawie, ale te oddziały również stanowiły ochronę dla ludności cywilnej.

W okresie PRL żołnierze AK mieli być zapomniani, zastraszeni, a nawet wyeliminowani. Ten etos był jednak bardzo mocno zakorzeniony w świadomości społecznej.

Władze chciały wydrzeć ze świadomości pamięć o AK, ale tak się nie stało. Postawa środowisk, osób indywidualnych, rodzin oraz poczucie tego, czym była Armia Krajowa spowodowały, że ta pamięć przetrwała. W okresie PRL niewątpliwie oazą wolności był Kościół katolicki. Tam spotykały się środowiska akowskie, niepodległościowe, patriotyczne i ta pamięć była podtrzymywana.

Jak dziś powinniśmy pamiętać o Armii Krajowej?

Mamy piękną kartę historii i powinna ona budzić w nas dumę. Musimy zdawać sobie sprawę z jakim dziedzictwem mamy do czynienia. Armia Krajowa to nie tylko walka zbrojna z okupantem, ale także walka o uniwersalne wartości, takie jak: wolność, honor, sprawiedliwość, prawa człowieka.  

Dziś pamięć o AK przekazuje między innymi IPN, podejmując szereg działań edukacyjnych oraz upamiętnień.

Powstanie IPN spowodowało, że te środowiska, kultywujące pamięć o AK miały instytucję, do której mogli się zwrócić. Poza tym rozpoczął się proces badania tej formacji, czyli uporządkowania źródeł i faktów. Efektem było powstanie wielu publikacji oraz podjętych działań edukacyjnych. Tak powstało szereg materiałów dla nauczycieli, ale także zorganizowanych konferencji, wystaw, filmów, a nawet animacji komputerowych, gier planszowych, komiksów edukacyjnych. Tych inicjatyw jest bardzo wiele, ich celem jest popularyzowanie najnowszej historii Polski.

Więcej o sposobach popularyzacji wiedzy o Armii Krajowej w Radiu eM Kielce w audycji: "Historia na fali" w czwartek 17 lutego, godz. 20.00.