Święty Franciszek w słowie i obrazach. Album wydany przez Wydawnictwo Jedność

"Franciszek i jego świat w malarstwie Giotta" - to album będący połączeniem wiedzy ze sztuką.

Jest to opowieść o jednym z największych świętych katolickich ukazanych w malarstwie wybitnego artysty Giotta. Św. Franciszek żył na przełomie XII i XIII wieku, a Giotto około stu lat później. Franciszek zachwycał swoją niesamowitą osobowością. Wiele osób przyciągało jego życie, charyzmat, piękno, duchowość, to sprawiało, że wszyscy chcieli go naśladować i pójść w jego ślady. Giotto w swym malarstwie pokazał go jako niedościgniony, fascynujący wzór.

Przejdźmy do malarstwa Giotta. Co zafascynowało artystę w św. Franciszku?

Myślę, że cała osobowość Franciszka. Nie tylko osoba, idea i myśl, ale też jego świętość. Giotto nawet swoje dzieci nazwał Franciszek i Klara.

Jak święty Franciszek pokazany jest w tej publikacji?

Znajdujemy tutaj dwie perspektywy. Z jednej strony treść merytoryczna, ciekawe artykuły, a z drugiej jest bogata warstwa ikonograficzna. Album zawiera trzy eseje naukowców, znawców św. Franciszka, zakonów franciszkańskich i malarstwa Giotta. Są to teksty pisane przystępnym językiem przez naukowców, ale dla wszystkich, którzy chcą poszerzyć swą wiedzę na ten temat. Jak podkreślają historycy sztuki Giotto wyznacza nowe kierunki w malarstwie. Wykorzystuje perspektywę i jest bardzo realistyczny w swoich dziełach. Album ukazuje nam wszystkie franciszkańskie miejsca gdzie możemy podziwiać wspaniałe dzieła Giotta a refleksje ekspertów odkrywają przed nami ciekawą historię ich powstania jak również – a może przede wszystkim – tajemnicę ich przesłania.

Jakie ciekawostki znajdziemy w tym albumie?

Autorzy nie stronią od rzeczy trudnych. Opisują między innymi perturbacje związane z rozwojem ruchu franciszkańskiego, które już na Franciszku, jeszcze za jego życia, wymogły konkretne działania. Od początku Franciszek nie mówił o zakładaniu klasztoru, ale o tym, że bracia są związani wspólnotą, czyli ideą, która na owe czasy była nowatorska, jeśli chodzi o kulturę i życie społeczne. On należał do rodzin dobrze sytuowanych w Asyżu, zerwał z tym stylem życia i założył wspólnotę braci złączoną z ideą braterstwa opartą na Ewangelii.  

            Do ruchu franciszkańskiego wstępowali ludzie z różnych grup społecznych. Poprzez przywdzianie habitu stawali się braćmi. Zerwanie ze światem, z tym co stanowiło dotychczas o jego tożsamości nie zawsze było łatwe, to rodziło pewne napięcia. Możemy o tym wszystkim dowiedzieć się z niniejszego albumu.

            Warto zwrócić na stronę edytorską tego albumu ilustrowanego obrazami Giotta.

Czytając tekst znajdziemy odnośniki do konkretnych dzieł malarskich, które zawarte są w albumie. Przypomnijmy, że Giotto jest autorem cyklu dzieł – tzw. Legendy Franciszka – w górnym kościele Bazyliki świętego Franciszka w Asyżu, która jest największym pomnikiem dla tego świętego. Giotto przedstawił tam sceny z życia i śmierci świętego Franciszka oraz cuda, jakie dokonały się tak za życia jak i po jego śmierci. Jest tych obrazów 28: trzynaście po jednej stronie, dwa przy wejściu do bazyliki i trzynaście po drugiej stronie, które niejako przeglądają się w sobie. Ponad scenami, które ukazują życie św. Franciszka, znajdują sie sceny ze Starego i Nowego Testamentu. Jest to podkreślenie, że życie św. Franciszka wypływa z historii biblijnej.

            Jedną ze scen zaprezentowanych przez Giotta pokazuje wydarzenie, które nazywamy przyjęciem stygmatów. Św. Franciszek znajdujący się w pustelni w La Verna otrzymuje od Zmartwychwstałego Chrystusa znaki Jego męczeńskiej śmierci. Kiedy dwa lata po śmierci Franciszka papież Grzegorz IX wydaje bullę kanonizacyjną nie ma w niej żadnej wzmianki o stygmatach, ponieważ wtedy był to temat bardzo delikatny. Świat chrześcijański nie był jeszcze przygotowany na tego typu doświadczenie duchowe. Historycy podkreślają, że Franciszek ukrywał stygmaty i nikomu nie pozwalał ich oglądać.

Komu możemy polecić ten album?

Jak wspomnieliśmy, publikacja ma podwójny walor: solidne kompendium wiedzy pokazujące fenomen Franciszka i wspólnoty franciszkańskiej oraz pokazanie malarstwa Giotta, tego nadzwyczajnego „piewcę i kronikarza” św. Franciszka. Album ten można nie tylko czytać, ale też oglądać. Zachęcam więc do tej uczty duchowej.

Dziękuję za rozmowę.

Katarzyna Bernat