„Środa w Przystanku Historia”: spotkanie z dr. Mateuszem Ratyńskim

W 2025 r. nakładem Instytutu Myśli Politycznej im. Gabriela Narutowicza i Instytutu Wydawniczego Książka i Prasa ukazał się „Pamiętnik” Andrzeja Walerona, w opracowaniu naukowym dr. Mateusza Ratyńskiego z Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie. Waleron należał do najaktywniejszych działaczy politycznych i społecznych w okresie zaborów i II Rzeczypospolitej na terenie powiatu jędrzejowskiego. Miał poglądy lewicowo-radykalne, był posłem na Sejm RP z ramienia PSL „Wyzwolenie”, Stronnictwa Chłopskiego i Stronnictwa Ludowego. Przez dekady świadek i uczestnik kluczowych wydarzeń, zabiera czytelnika w podróż przez swoją młodość na kieleckiej wsi, czasy zaborów, a także skomplikowaną drogę polityczną, która prowadziła go przez parlament II RP, dyktaturę sanacyjną oraz realia PRL. Wspomnienia stanowią nie tylko osobistą opowieść autora, ale także historię przemian społeczno-politycznych, które miały miejsce na terenie Polski w XIX i XX w.

Już 18 czerwca, w ramach cyklu „Środa w Przystanku Historia” odbędzie się dyskusja o życiorysie Andrzeja Walerona i o pracach nad książką. Spotkanie poprowadzi dr Marzena Grosicka, kierownik Referatu Badań Historycznych w Delegaturze IPN w Kielcach.

Andrzej Waleron (1882–1969) pochodził z chłopskiej rodziny ze wsi Sudół w powiecie jędrzejowskim. Z zawodu był nauczycielem. W trakcie I wojny światowej jeden z liderów miejscowej Polskiej Organizacji Wojskowej. W listopadzie 1918 r. pełnił funkcję komisarza ludowego w powiecie jędrzejowskim z nominacji rządu Ignacego Daszyńskiego. W latach 1919–1935 poseł na Sejm RP z ramienia PSL „Wyzwolenie”, Stronnictwa Chłopskiego i Stronnictwa Ludowego, miał poglądy lewicowo-radykalne. W latach 1926–1929 piastował funkcję prezesa Zarządu Głównego, a następnie do 1931 r. prezesa Rady Naczelnej Stronnictwa Chłopskiego. W powstałym w 1931 r. SL pełnił funkcję wiceprezesa i prezesa Rady Naczelnej (1933–1935). Po 1935 r. zbliżył się do obozu sanacyjnego, podejmując nieudaną próbę reaktywacji SCh tzw. „kadzichłopi”. Po II wojnie światowej był działaczem prokomunistycznego SL i ZSL. W latach 1947–1952 poseł na Sejm Ustawodawczy, pełnił też funkcję redaktora naczelnego „Zielonego Sztandaru”.