Żeromski - kim był, kim jest?

Przypadająca na 2014 rok 150. rocznica urodzin Stefana Żeromskiego jest znakomitą okazją do przypomnienia roli pisarza w życiu literackim i społecznym początku XX wieku oraz do postawienia pytań o aktualność jego poglądów i postaw

- Każda sposobność jest dobra do przypomnienia o twórczości wielkiego artysty, jak i jego osoby. Świat zdominowały mass media. Czym się dziś karmi społeczeństwo? Serialami, filmami, szczególnie sensacyjnymi i może kabaretami, jest to kultura w najprostszym wydaniu. Dziwią mnie również rozmowy ze studentami. Najchętniej wybieraliby teksty krótkie, bez opisów, czytane gdzieś na poczekaniu. Nie rozumiem tego, dlatego przypominanie o literaturze w starym wydaniu jest bardzo istotne. To właśnie ona zwracała uwagę na nasz los, wydarzenia historyczna, zwłaszcza czasów niewoli - mówi Prof. dr hab. Zdzisław Jerzy Adamczyk

A Żeromski o niewoli pisał...

- Czy Judym ma prawo do szcześcia osobistego, skoro tyle jest zła? Czy Piotr Rozucki może kochać Rosjankę, skoro czuje się Polakiem, a na dodatek jest synem zabitego powstańca zabitego przez Rosjan. Dziś takich dylematów nie ma, ale obcowanie z tą dawną literaturą pozwala lepiej zrozumieć dzisiejszy świat - dodaje profesor Adamczyk

Przypominać o nim powinna zwłaszcza ziemia świętokrzyska, na której się urodził Stefan Żeromski. Jedno z pytań jakie postawili sobie prelegenci tej trzydniowej konferencji o Żeromskim było kim był?

- Bez wątpienia był jednym z najwybitniejszych pisarzy, jakich nasz naród wydał. Przeczytałem około pięciu tysięcy listów pisanych od wydawców, którzy chcieli go wydawać, na łamach swojej prasy. Próbowali go przekupić, kusząc wysokimi honorariami. Dochodziło nawet do tego, że redaktorzy, po odmowie Żeromskiego próbowali prosić o możliwość powołania, że jednak kiedyś im te listy wyda i będą mogli je opublikować. Nazwisko Żeromski, było niesłychanie popularne, świadczą o tym recenzje. Żeromski był osobą publiczną i niezwykle wazną - kontynuuje prof. Adamczyk

Do której pisało wiele znanych osobistości

- Wśród tych osób byli Piłsudski, Dmowski i Sikorski, najwazniejsi publicyści, pisarze różnych pokoleń, dyrektorzy teatrów. Jego autorytet był niewyobrażalny. Jesli można go z kimś porównywać, to chyba tylko z Mickiewiczem - mówi prof. Zdzisław Adamczyk

Tyle, że Mickiewicza nie wycofano z kanonu lektur, a Żeromskiego niestety pominięto. W „Przedwiośniu” w wizji starego Baryki podstawą nowej cywilizacji miały stać się wygodne, estetyczne mieszkania, dostępne dla wszystkich, nawet najbiedniejszych obywateli. Mit szklanych domów to tylko mit, taki sam jak znajomość twórczości Żeromskiego wśród młodych, nad czym ubolewa profesor Adamczyk

Stefan Żeromski zmarł 20 listopada 1925 r. miał 61 lat. W tym dniu Władysław Reymont napisał:

 „Dzisiaj umarł Żeromski, cios to dla mnie okrutny z wielu powodów. Umarł na serce. Był o parę lat starszy ode mnie, ale miał szaloną wolę życia i energię. Strata ta polskiej literatury niezastąpiona. Uwielbiałem Go jako genialnego pisarza. Naturalnie, ta nagła śmierć źle podziałała i na mój stan zdrowia. Teraz bowiem na mnie przychodzi kolej umierania”

I rzeczywiście dwa tygodnie później Władysław Reymont zmarł. W 1925 roku przyszła pora umierania wielkich twórców polskiej literatury. Pytanie jakie powinniśmy sobie zadać dziś, to nie kim był i kim jest Stefan Żeromski, ale co możemy zrobić, aby pamięć o nim pozostała, aby nie umierał w świadomości dzieci i młodzieży. Zwłaszcza polskiej młodzieży.